Recensie De moderne digitale provincie

In het boek De moderne digitale provincie – Succesvol organiseren en digitaliseren neemt Jaring Hiemstra je mee in de eerste stappen die provincies zetten op het terrein van digitale transformatie zodat zij in staat zijn om betere beslissingen te nemen, de uitvoering efficiënter te maken en om op grote schaal samen te werken met burgers en andere overheden.

Dit boek is gebaseerd op een verkennend onderzoek naar digitalisering in de twaalf provincies, gecombineerd met eigen ervaringen van de auteur en kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Het bestaat uit vijftien korte hoofdstukken verdeeld over 5 delen waarin stap voor stap het belang van digitalisering en wat daarvoor nodig wordt steeds duidelijk wordt.

In het eerste deel wordt ingegaan op de toegevoegde waarde van de provincie en wat de invloed van digitalisering daarop kan zijn. Hierbij staat digitalisering niet op zichzelf. Digitalisering zal leiden tot veranderingen van de primaire processen in de publieke organisaties. Er worden tien mechanismen beschreven die de primaire processen veranderen:

van mens naar machine
van aannames naar weten
van lang cyclisch evalueren naar kort cyclisch leren
van statisch naar dynamisch werken
van generieke naar specifieke actie
van reageren naar proactief werken
van geoptimaliseerde punten naar optimalisatie netwerk
van eenvoudige verbanden naar sturen op complexe interacties
van uitwisselen naar platform
van overheid naar gedeelde community

Tenslotte wordt ingegaan op 70 jaar overheidsmanagement en worden een viertal belangrijke aandachtspunten voor de Nederlandse publieke sector gegeven.

Het tweede deel definieert wat provincies moeten doen. Vier handelingsperspectieven passeren de revue:

Anticiperen op effecten digitalisering
Reguleren van digitale innovaties
Innoveren met digitale mogelijkheden
Stimuleren van digitale transformatie

Daarnaast worden drie niveaus in digitale innovatie beschreven: optimaliseren (0-1 jaar), innoveren (1-2 jaar) en transformeren (2-4 jaar). Ook het proces van visievorming naar realisatie zal door digitalisering veranderen. De essentie is dat digitalisering ertoe leidt dat overheden transformeren van een op documenten gebaseerde sturingswijze naar een meer data gedreven wijze van besturen.

Het derde deel beschrijft de zes bouwblokken van de moderne digitale provincie:

Strategie – stabiliteit en adaptiviteit
Samenwerken – ecosystemen en platformen
Structuur – zelforganisatie en dienend leiderschap
Sturing – data en dialoog
Systemen – flexibiliteit en digitale assets
Professionals – vakmanschap

Verder wordt ingegaan op de digitale competenties van de publieke leider, een viertal digitale rollen (data scientist, data engineer, GIS-expert en analytics translator) en het innovatieproces van een moderne digitale provincie (verkenning & prioritering, solution design, proof of concept, pilot, implementatie en beheer & doorontwikkeling).

Digitalisering biedt kansen, maar het kan ook de vertrouwensrelatie beschadigen. In het vierde deel worden een aantal voorwaarden beschreven waaraan een digitale provincie moet voldoen zoals het hebben van een wendbare IT- en datahuishouding (data eenmalig vastleggen, data integreren, data gebruiken, en data presenteren), een nieuwe bestuursstijl (van planmatig naar adaptief) en betrokken burgers.

Het laatste deel laat zien dat provincies een start gemaakt hebben met de digitale transformatie maar dat er een meer samenhangende benadering nodig is om digitaliseringspotentieel te benutten. De volgende stap is dat provincies digitalisering gericht gaan inzetten om de ruimtelijk-economische informatiepositie te versterken, om efficiency-voordelen in de uitvoering te realiseren en dat zij digitalisering gaan benutten om de samenwerking met burgers en andere overheden op grote schaal te vergroten.

Conclusie

Een vlot en toegankelijk geschreven boek met vele referenties over het belang van en de weg naar een digitale provincie. Het biedt inzicht in de huidige positie en het weer toenemende belang van provincies. Het beschrijft vier handelingsperspectieven (anticiperen, reguleren, innoveren en stimuleren) en drie niveaus van innovatie. Daarnaast geeft het boek een aantal bouwblokken van de moderne digitale provincie en wat het betekent voor publiek leiderschap. Ook laat het een aantal randvoorwaarden zien zoals vertrouwen en empathie, een moderne IT- en datahuishouding en een nieuwe bestuursstijl waarbij de burgers betrokken worden. Tenslotte worden een aantal uitdagingen geschetst en hoe er samenhang in verandering kan worden gecreëerd.

Ik kon mij echter niet vinden in de positionering van de provincies in het kwadrant digitaal volwassen provincies. Het boek laat juist zien dat er nog vele stappen bewust genomen moeten worden om digitaal volwassen te worden. Maar 11 van de 12 provincies zitten in al dit kwadrant terwijl ik verwacht zou hebben dat de meeste provincies zich in kwadrant digitaal beginnende provincies of in de andere kwadranten digitale projecten provincies of digitaal behoudende provincies zouden zitten. Speelt hier wellicht het optimism bias van de geënquêteerden een rol? Daarnaast zouden er volgens de voetnoot maar 11 provincies zijn geplot, ik tel er 12?

Bestellen De moderne digitale provincie: Managementboek.nl