IPMA ICB4: een kritische noot en een aantal ondersteunende boeken

icb4

De afgelopen maanden zijn er een aantal boeken m.b.t. de ICB4 verschenen:

IPMA Examengids ICB4
Projectmanagement op basis van ICB versie 4
Better practices of project Management

De boeken kunnen gebruikt worden ter voorbereiding op de IPMA B, C, D en PMO-certificeringen. In deze blog wil ik jullie laten zien waar deze verschillende publicaties uit bestaan en in hoeverre ze overlappen of afwijken.

De officiële ICB4 beschrijft voor de gebieden project-, programma en portfolio-management 29 competentie-elementen verdeeld over drie competentiegebieden:

5 Contextuele competenties
10 Gedragsmatige competenties
14 Vaktechnische competenties (13 voor projectmanagement).

IPMA Examengids ICB4

In het boekje Examengids ICB4 geschreven door Bert Hedeman, John Hermarij en Sven Huynink zijn de 28 competentie-elementen voor het gebied projectmanagement nader onderverdeeld in 68 competenties. Deze competenties zijn vervolgens in een 286 eindtermen uitgewerkt. Per eindterm wordt een korte toelichting gegeven en is aangegeven welk kennisniveau (begrijpen, toepassen, analyseren) vereist is voor de IPMA B, C, D en PMO-certificering. De hoofdindeling van de examengids volgt de indeling van de ICB4.

Ik vind het een gemiste kans dat de ICB4 en eindtermen een aantal jaren achterlopen. In veel organisaties voert het agile zijn de boventoon en dat komt absoluut niet tot uitdrukking in de ICB4 en de bijbehorende eindtermen. Denk hierbij aan business agility, start-ups, technologische disruptie, fintechs, blockchain, virtual reality, artificial intelligence, IoT, innovatie levenscyclus, lean-agile mindset, Kotter’s XLR8 model, DevOps, BusSecOps, BusDevOps en het opschalen van agile teams en bijbehorende raamwerken, slicen van epics, features en user stories, verschillende vormen van retrospectives, lean start-up en gebruik van het minimum valuable product, A/B testen, feedback loops, de verschuiving van projectwerk naar regulier werk, geautomatiseerd testen en in productie nemen, agile portfoliomanagement, nieuwe rollen (certificeren?) zoals Scrum Master, Product Manager, Product Owner, Integration Manager, Release Train Engineer, roadmap Manager, Epic Owner, etc.

Ook kan je vraagtekens stellen bij het aantal eindtermen. Zijn we hierin niet doorgeschoten?

Projectmanagement op basis van ICB versie 4

Het boek Projectmanagement op basis van ICB versie 4 geschreven door Bert Hedeman en Roel Riepma (634 pagina’s) beschrijft alléén het gebied projectmanagement en is daarmee in overeenstemming met het boekje IPMA Examengids ICB4.

De auteurs hebben echter gekozen voor een van de ICB4 afwijkende indeling.

Eerst wordt als inleiding de contextuele competentie Projectoriëntatie beschreven en vervolgens worden de 13 vaktechnische projectmanagementcompetenties verdeeld en soms uitgesplitst over de levenscyclus van een project:
- Projectvoorbereiding competenties: Projectvoorbereidingsfase, Belanghebbenden, projectorganisatie, eisen en doelen, risico’s en kansen, en projectaanpak
- Projectdefinitie competenties: projectdefinitiefase, scope, kwaliteit, tijd, mensen, middelen, financiën, en zakelijke rechtvaardiging (contextuele competentie)
- Projectuitvoering en –afsluiting competenties: inkoop, wijzigingsbeheer, configuratiemanagement, informatie en managementsystemen, beheersing en rapportage, verandering en transformatie, en afsluiting.
De gedragsmatige competenties zijn in twee blokken onderverdeeld:
- Aansturen van jezelf: zelfreflectie en zelfmanagement, persoonlijke integriteit en betrouwbaarheid, en persoonlijke communicatie
- Verbinden met anderen: relaties en betrokkenheid, leiderschap, teamwerk, vindingrijkheid, resultaatoriëntatie, onderhandelen, conflicten en crisis.
De vijf contextuele competenties zijn veel verder uit elkaar getrokken en onderverdeeld in:
- Doorvoeren van verandering: Strategie, programmamanagement, portfoliomanagement, inrichten PPP- en PMO-organisaties, en procesontwikkelingsmethoden (wat mij betreft zou een betere omschrijving op-leveringsmethoden zijn)
- Interne omgeving: organisatietheorie, personeelsmanagement, financiële administratie
- Externe omgeving: Gezondheid, beveiliging, veiligheid en milieu, duurzaamheid, wet- en regelgeving, invloed en belangen, en cultuur en waarden.

Door te kiezen voor een eigen indeling, en mijns inziens voor de lezer wel een logische indeling, had ik wel bij beschrijving van de opbouw van het boek een kruistabel verwacht met daarin de ICB-competentie elementen (in volgorde van de ICB4) en de bijbehorende hoofdstukken in dit boek.

Alle hoofdstukken hebben een standaard opbouw, bestaande uit: een beschrijving van de kerncompetentie, de leerdoelen (in overeenstemming met de Examengids ICB4), definities, prestatie-indicatoren op basis waarvan het voldoen aan de competentie kan worden gemeten (conform de ICB4), positionering (waar en wanneer deze competentie van belang is), inhoudelijke paragrafen met een beschrijving en voorbeelden van de eindtermen, en tenslotte verantwoordelijkheden.

Daarnaast is bij de beschrijving aangegeven indien bepaalde eindtermen wel/niet voor IPMA B, C, D en PMO-certificeringen van toepassing zijn. Aan het eind van het boek is een literatuurlijst opgenomen.

De auteurs zijn erin geslaagd om de verschillende eindtermen op een overzichtelijke en begrijpelijke, maar toch beknopte wijze, voorzien van vele schema’s en tabellen, weer te geven. En dat is gegeven de 286 projectmanagement eindtermen geen sinecure.

Ter ondersteuning bij het boek is een website ontwikkeld www.PMversie4.nl waar een totaaloverzicht van alle gebruikte definities is te vinden. Ook zullen hier eventueel aanvullende voorbeelden en correcties worden vermeld en kunnen vragen en opmerkingen over het boek worden gesteld.

Better practices of project Management

Het Engelstalige boek Better practices of project Management geschreven door John Hermarij (712 pagina’s) geeft in de inleiding aan dat dit boek, in tegenstelling tot het hiervoor beschreven boek, de gehele ICB4 omvat, dus zowel de gebieden project-, programma als portfoliomanagement. In John’s boek kom ik regelmatig het onderscheid tegen tussen project en programma (bijvoorbeeld paragrafen over rollen in projecten en rollen in programma’s of documenten in projecten en documenten in programma’s) tegen. Portfoliomanagement komt m.i. veel minder uit de verf en ik vraag mij dan ook af of het gerechtvaardigd is om te stellen dat dit boek geschikt is om je voor te bereiden voor de IPMA-certificeringen van de senior portfoliomanager (B) en portfolio directeur (A)?

De auteur heeft ervoor gekozen om dicht bij de ICB4 te blijven en geeft voor ieder competentie element een afzonderlijk hoofdstuk. De volgorde van de competentiegebieden wijkt wel af. Eerst worden de 14 vaktechnische competenties beschreven, vervolgens de 10 Gedragsmatige competenties en tenslotte de 5 Contextuele competenties.

Ook in dit boek hebben alle hoofdstukken een vaste indeling. Ieder hoofdstuk begint met een foto en de belangrijkste concepten, vervolgens de bijbehorende definities, een beschrijving van de competentie, de acties die je moet uitvoeren om te kunnen voldoen aan de competentie, een beoordelingsvragenlijst om ontwikkelpunten te kunnen vaststellen, een samenvatting van bijbehorende belangrijke onderwerpen (veelal IPMA eindtermen), opdrachten om de competentie verder te ontwikkelen en een verwijzing naar de bij dit boek behorende website voor additionele technieken, vragen, downloads etc.

Kijkend naar de leerdoelen in de examengids dan is er geen eenvoudige 1 op 1 verwijzing te maken. Ook wordt er geen onderscheid gemaakt welke leerdoelen wel/niet van belang zijn voor de verschillende IPMA-certificeringen.

Ook deze auteur slaagt erin om de grote hoeveelheid theorie in begrijpelijke termen te beschrijven en gebruikt ter verduidelijking veelvuldig tabellen en grafieken. Het boek kent geen afzonderlijke literatuurlijst maar daar waar relevant zijn in voetnoten verwijzingen naar bijbehorende literatuur opgenomen (wel zo makkelijk). Af en toe neemt de auteur je mee in zijn soms ‘filosofische’ denktrend (bijvoorbeeld ‘you are trown into a project’) en beschrijft hij onderwerpen die je niet altijd tegenkomt denk hierbij aan bijvoorbeeld Islamitische financiering, virtue ethics (Plato), etc.

Ter ondersteuning is er de website www.betterpracticesofpm.com. Deze site is een interactieve leeromgeving die nadrukkelijk gepositioneerd wordt als integraal onderdeel van dit boek. Het omvat extra toelichtingen, discussies, ondersteunende video’s en afhankelijk van de doelgroep, bijvoorbeeld trainers, aanvullend trainingsmateriaal.

Conclusie:

Zie voor mijn mening over IPMA eindtermen de paragraaf mbt de IPMA examengids.

Los daarvan zijn beide boeken prima naslagwerken. Door de grote hoeveelheid eindtermen is het soms weleens kort door de bocht en had er bij bepaalde onderwerpen iets meer toelichting op zijn plaats geweest maar dan zouden de boeken niet meer hanteerbaar zijn.

Als je in Nederland zelfstandig een projectmanagement IPMA-certificering wilt halen dan is het boek Projectmanagement op basis van ICB versie 4 een betere keuze omdat je daar meer bij de hand genomen wordt welke leerdoelen voor jouw certificering van belang zijn.

Ben je projectmanager of programmamanager en wil je je verder bekwamen in het vakgebied dan biedt het boek Better practices of project Management met de assessments en de acties meer dan voldoende handvatten en is de bijbehorende website een welkome aanvulling.

Volg je een training bij een door IPMA erkend opleidingsinstituut dan zal vanuit het training voldoende aandacht gegeven worden aan de eindtermen en kunnen beide boeken als achtergrondmateriaal dienstdoen.

Bestellen: